5
Âãún thåìi k Phong kiãún, sỉû phạt triãøn ca näng nghiãûp â lm xút hiãûn âëa tä
phong kiãún v chãú âäü cho vay nàûng li ca âëa ch âäúi våïi näng dán. Chênh nhỉỵng
bỉåïc phạt triãøn ny â lm cho hãû thäúng säø sạch hảch toạn kãú toạn cng phong phụ, chi
tiãút hån v hon thiãûn hån.
Sang thåìi k ch nghéa Tỉ bn, våïi sỉû phạt triãøn nhanh chọng ca khoa hc k
thût, sỉû phán cäng lao âäüng x häüi ngy cng sáu sàõc hån, dáùn âãún quan hãû trao âäøi
mua bạn phạt triãøn mảnh, âäưng thåìi quạ trçnh dëch chuøn tỉ bn ngy cng gia tàng v
cng lm måí räüng hån cạc mäúi quan hãû kinh tãú måïi.
Sỉû xút hiãûn cạc quan hãû kinh tãú ny chênh l tiãưn âãư cho khoa hc hảch toạn kãú
toạn phạt triãøn åí mỉïc âäü cao hån mäüt cạch nhanh chọng vỉåüt báûc. Âàûc trỉng tiãu biãøu
ca thåìi k ny âọ chênh l sỉû ra âåìi ca hãû thäúng kãú toạn kẹp v sỉû xút hiãûn ca hãû
thäúng ti khon kãú toạn.
Näúi tiãúp theo sỉû kiãûn trãn thç mäüt säú cạc phỉång phạp hảch toạn kãú toạn khạc
cng â láưn lỉåüt ra âåìi v tảo thnh mäüt hãû thäúng phỉång phạp riãng ca hảch toạn kãú
toạn.
Trong chãú âäü x häüi X häüi ch nghéa, hảch toạn kãú toạn cng tråí thnh cäng củ
phủc vủ âàõc lỉûc cho cạc thnh viãn trong qun l kinh tãú x häüi.
Cáưn lỉu ràòng hảch toạn kãú toạn l mäüt khoa hc, cho nãn báút k åí chãú âäü no
khoa hc kãú toạn cng s phạt triãøn cng våïi sỉû phạt triãøn ca khoa hc k thût.
C
ọ thãø kãút lûn ràòng:
Hảch toạn kãú toạn l mäüt khoa hc kinh tãú ra âåìi v phạt triãøn cng våïi quạ
trçnh phạt triãøn ca nãưn sn xút x häüi v phủc vủ trỉûc tiãúp cho nãưn sn xút x häüi.
Tuy nhiãn gii thêch thût ngỉỵ ny nhỉ thãú no cn ty thüc vo cạch diãùn âảt
ngän ngỉỵ v âiãưu kiãûn củ thãø ca mäùi nỉåïc. Chàóng hản theo âiãưu 4 ca Lût Kãú toạn
Viãût Nam â âỉåüc Qúc häüi thäng qua ngy 17/06/2003, thç thût ngỉỵ Kãú toạn âỉåüc
gii thêch nhỉ sau:
Kãú toạn l viãûc thu tháûp, kiãøm tra, phán têch v xỉí l thäng tin kinh tãú, ti chênh
dỉåïi hçnh thỉïc giạ trë, hiãûn váût v thåì
i gian lao âäüng.
Khi sn xút x häüi phạt triãøn våïi quy mä ngy cng cao cng våïi cạc quy lût
kinh tãú måïi phạt sinh s tảo âiãưu kiãûn cho hảch toạn kãú toạn phạt triãøn khäng ngỉìng vãư
mi màût: c näüi dung phỉång phạp láùn hçnh thỉïc täø chỉïc, nhàòm cung cáúp thäng tin vãư
cạc hoảt âäüng kinh tãú xy ra âãún cạc ch thãø mäüt cạch täút nháút, hiãûu qu nháút theo tỉìng
mủc âêch củ thãø ca âäúi tỉåüng sỉí dủng thäng tin.
Âàûc biãût l trong thåìi âải cäng nghãû thäng tin phạt triãøn nhỉ hiãûn nay, hảch toạn
kãú toạn â dáưn chuøn sang hãû thäúng xỉí l tỉû âäüng hoạ v khäng ngỉìng phạt triãøn
c
ng våïi sỉû phạt triãøn ca khoa hc k thût.
6
1.2 CHỈÏC NÀNG, NHIÃÛM VỦ CA HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN
Trỉåïc khi âi vo chỉïc nàng v nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn, cáưn phi khàóng
âënh lải âënh nghéa vãư Kãú toạn.
1.2.1 Âënh nghéa vãư hảch toạn kãú toạn
* ÅÍ giạc âäü l mäüt män khoa hc thç kãú toạn l mäüt hãû thäúng thäng tin thỉûc hiãûn
viãûc phn ạnh v giạm âäúc mi diãùn biãún ca quạ trçnh hoảt âäüng thỉûc tãú liãn quan âãún
lénh vỉûc kinh tãú, ti chênh ca mäüt täø chỉïc củ thãø.
Täø chỉïc củ thãø cọ thãø l cå quan nh nỉåïc; âån vë sỉû nghiãûp, täø chỉïc cọ hồûc
khäng sỉí dủng ngán sạch ca nh nỉåïc; doanh nghiãûp thüc cạc thnh pháưn kinh tãú;
chi nhạnh vàn phng âải diãûn ca nỉåïc ngoi; håüp tạc x v c cạc häü kinh doanh cạ
thãø.
* ÅÍ giạc âäü l mäüt nghãư nghiãûp thç kãú toạn âỉåüc hiãø
u l mäüt nghãû thût tênh
toạn v ghi chẹp nhỉỵng hiãûn tỉåüng kinh tãú - ti chênh phạt sinh liãn quan âãún cạc âån
vë thäng qua viãûc quan sạt, âo lỉåìng nhàòm cung cáúp mäüt cạch ton diãûn cạc thäng tin
vãư tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng, tçnh hçnh sỉí dủng väún ca âån vë.
Tỉì hai cạch âënh nghéa trãn, cho phẹp chụng ta tiãúp tủc nghiãn cỉïu cạc chỉïc
nàng v nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn mäüt cạch thûn låüi hån.
1.2.2 Chỉïc nàng ca hảch toạn kãú toạn
Xút phạt tỉì âënh nghéa kãú toạn trãn, cọ thãø tháúy ràòng kãú toạn cọ 2 chỉïc nàng
liãn quan âãún cäng tạc qun l, âọ l: chỉïc nàng phn ạnh v chỉïc nàng giạm âäúc
a. Chỉïc nàng phn ạnh (hay cn gi l chỉïc nàng thäng tin)
Chỉïc nàng phn ạnh âỉåüc biãøu hiãûn åí viãûc kãú toạn theo di ton bäü cạc hiãûn
tỉåüng kinh tãú, ti chênh phạt sinh trong quạ trçnh hoảt âäüng ca âån vë thäng qua viãûc
tênh toạn, ghi chẹp, phán loải, xỉí l v täøng kãút cạc dỉỵ liãûu liãn quan âãún hoảt âäüng sỉí
dủng väún v ti sn ca âån vë.
b. Chỉïc nàng giạm âäúc (Chỉïc nàng kiãøm tra)
Chỉïc nàng giạm âäúc thãø hiãûn åí viãûc thäng qua säú liãûu â âỉåüc phn ạnh, kãú
toạn s nàõm âỉåüc mäüt cạch cọ hãû thäúng ton bäü quạ trçnh v kãút qu hoảt âäüng ca âån
vë lm cå såí cho viãûc âạnh giạ âụng âàõn v kiãøm soạt chàût ch tçnh hçnh cháúp hnh lût
phạp ca cạc âån vë trong cäng tạc qun l kãú toạn - ti chênh. Chỉïc nàng ny nhàòm
giụp cho hoảt âäüng ca âån vë ngy cng âảt hiãûu qu cao hån.
c. Mäúi liãn hãû giỉỵa cạc chỉïc nàng
Chỉïc nàng phn ạnh v chỉïc nàng giạm âäúc cọ mäúi liãn hãû chàût ch våïi nhau,
thãø hiãûn nhỉ sau:
Chỉïc nàng phn ạnh l âäúi tỉåüng ca chỉïc nàng giạm âäúc, chỉïc nàng giạm âäúc
l cäng củ âän âäúc chỉïc nàng phn ạnh âỉåüc chênh xạc, r rng v âáưy â hån.
7
Våïi cạc chỉïc nàng trãn, kãú toạn â tråí thnh cäng củ hãút sỉïc quan trng trong
cäng tạc qun l ca bn thán âån vë täø chỉïc kãú toạn v cạc chỉïc nàng ny cng ráút
cáưn thiãút âäúi våïi cạc âäúi tỉåüng khạc cọ quưn låüi trỉûc tiãúp hồûc giạn tiãúp âäúi våïi hoảt
âäüng ca âån vë täø chỉïc kãú toạn, nhỉ : ngỉåìi ch såí hỉỵu väún ca âån vë, ngỉåìi cung
cáúp tên dủng, hng hoạ - dëch vủ, cạc nh âáưu tỉ, cạc cå quan ti chênh hồûc cạc cå
quan chỉïc nàng khạc.
1.2.3 Nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn
Theo âiãưu 5 Lût kãú toạn, nhiãûm vủ ca Kãú toạn âỉåüc âàût ra mäüt cạch täøng quạt
nhỉ sau:
- Thu tháûp, xỉí l thäng tin, säú liãûu kãú toạn theo âäúi tỉåüng v näüi dung cäng viãûc
kãú toạn, theo chøn mỉûc v chãú âäü kãú toạn.
- Kiãøm tra giạm sạt cạc khon thu chi ti chênh, cạc nghéa vủ thu, näüp, thanh
toạn nåü ; kiãøm tra viãûc qun l, sỉí dủng ti sn; phạt hiãûn v ngàn ngỉìa cạc hnh vi vi
phảm phạp lût vãư ti chênh, kãú toạn.
- Phán têch thäng tin, säú liãûu kãú toạn; tham mỉu, âãư xút cạc gii phạp phủc vủ
u cáưu qun trë v quút âënh kinh tãú, ti chênh ca âån vë kãú toạn.
- Cung cáúp thäng tin, säú liãû
u kãú toạn theo quy âënh ca phạp lût.
Trãn cå såí vàn bn Lût quy âënh cọ thãø phán têch nhiãûm vủ ca kãú toạn theo
tỉìng loải cäng tạc kãú toạn. Xút phạt tỉì u cáưu qun l v cung cáúp thäng tin cho cạc
âäúi tỉåüng khạc nhau, kãú toạn âỉåüc chia thnh kãú toạn qun trë v kãú toạn ti chênh.
Mäùi loải âm nháûn nhỉỵng nhiãûm vủ củ thãø khạc nhau:
*
Nhiãûm vủ ca kãú toạn ti chênh
l theo di (quan sạt), tênh toạn v phn ạnh
tçnh hçnh vãư ti sn, ngưn väún cng nhỉ tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng ca âån vë
nhàòm phủc vủ cho cạc âäúi tỉåüng sỉí dủng thäng tin bãn trong v bãn ngoi âån vë,
nhỉng ch ú
u l cạc âäúi tỉåüng bãn ngoi.
Kãú toạn ti chênh cung cáúp nhỉỵng thäng tin vãư sỉû kiãûn â xy ra nãn phi cọ âäü
chênh xạc v tin cáûy cao. Màût khạc nhỉỵng thäng tin ny âỉåüc thu tháûp trãn cå såí chỉïng
tỉì v cạc bàòng chỉïng thỉûc tãú, do váûy thäng tin do kãú toạn ti chênh cung cáúp cọ tênh
phạp lãûnh.
* Nhiãûm vủ ca kãú toạn qun trë l qua säú liãûu ca kãú toạn ti chênh, xỉí l v
cung cáúp thäng tin vãư quạ trçnh hçnh thnh, phạt sinh chi phê, tçnh hçnh qun trë ti sn,
ngưn väún v cạc quạ trçnh hoảt âäüng khạc nhàòm häù tråü âàõc lỉûc cho nh qun l ca
âån vë trong viãûc hoảch âënh, kiãøm soạt v ra quút âënh.
Kãú toạn qun trë cọ âàûc âiãøm cå bn l khäng nhỉỵng phn ạnh nhỉỵng sỉû kiãûn â
xy ra, m cn phn ạnh nhỉỵng sỉû kiãûn âang v s xy ra trong tỉång lai.
8
Thäng tin ca kãú toạn qun trë cung cáúp gàõn liãưn våïi tỉìng bäü pháûn chỉïc nàng
hoảt âäüng trong âån vë. Màût khạc kãú toạn qun trë cọ tênh linh hoảt v thêch ỉïng cao.
Nhiãûm vủ ca kãú toạn ti chênh v kãú toạn qun trë tuy cọ khạc nhau nhỉng âãưu
phủc vủ chung cho mäüt mủc âêch ca ngỉåìi sỉí dủng kãú toạn.Váûy, cọ thãø tọm tàõt nhiãûm
vủ ca hảch toạn kãú toạn nọi chung l cung cáúp thäng tin mang tênh xun sút nhàòm
phn ạnh thäng tin vãư cạc sỉû kiãûn kinh tãú â xy ra, âang xy ra v sàõp xy ra trong
mäüt âån vë âãún cạc âäúi tỉåüng quan tám.
1.3 U CÁƯU ÂÄÚI VÅÏI HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN V MÄÜT SÄÚ NGUN TÀÕC
KÃÚ TOẠN CHUNG ÂỈÅÜC THỈÌA NHÁÛN
1.3.1 u cáưu âäúi våïi hảch toạn kãú toạn
Âãø thỉûc hiãûn âáưy â chỉïc nàng v phạt huy vai tr ca kãú toạn, Chøn mỉûc kãú
toạn chung säú 01 ban hnh km theo Quút âënh ca Bäü trỉåíng Bäü ti chênh säú
165/2002/QÂ-BTC ngy 31/12/2002 v Lût Kãú toạn âỉåüc Qúc häüi nỉåïc Cäüng ha
X häüi ch nghéa Viãût Nam thäng qua ngy 17/06/2003 â âỉa ra mäüt säú u cáưu âäúi
våïi cäng tạc kãú toạn, cọ thãø täøng håüp v khại quạt lải thnh cạc u cáưu nhỉ sau:
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn cung cáúp phi phn ạnh chênh xạc, trung thỉûc v
khạch quan thỉûc tãú hoảt âäüng cu âån vë.
Nghéa l cạc thäng tin v säú liãûu kãú toạn phi âỉåüc ghi chẹp, bạo cạo trãn cå såí
ca
ïc bàòng chỉïng âáưy â, khạch quan v âụng våïi thỉûc tãú vãư hiãûn trảng, bn cháút näüi
dung cng nhỉ giạ trë ca nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh. Màût khạc, cạc thäng
tin v säú liãûu kãú toạn phi âỉåüc ghi chẹp v bạo cạo âụng våïi thỉûc tãú, khäng bë xun
tảc, khäng bë bọp mẹo.
Khäng nãn quan niãûm viãûc ghi säø kãú toạn l chè âãø âäúi phọ våïi nhỉỵng u cáưu
ca Nh nỉåïc, m phi xem hảch toạn kãú toạn nhỉ kim chè nam ca ngỉåìi qun l
trong mi hoảt âäüng ca âån vë.
Nhåì váûy âån vë khàõc phủc âỉåüc nhỉỵng täưn tải, phạt huy nhỉỵng thãú mảnh âãø âảt
âỉåüc mủc âiïch våïi hiãûu qu cao.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn phi âỉåüc sàõp xãúp, phán loải v khi cung cáúp phi
âm bo so sạnh âỉåüc.
Cạc thäng tin v säú liãûu kãú toạn giỉỵa cạc k kãú toạn trong mäüt doanh nghiãûp v
giỉỵa cạc doanh nghiãûp phi âỉåüc tênh toạn v trçnh by nháút quạn âãø cọ thãø so sạnh
âỉåüc khi cáưn thiãút. Trỉåìng håüp nãúu tênh toạn v trçnh by khäng âỉåüc nháút quạn thç
phi gii trçnh trong pháưn thuút minh âãø ngỉåìi sỉí dủng bạo cạo cọ thãø nàõm âỉåüc
thäng tin giỉỵa cạc k, giỉỵa cạc doanh nghiãûp hồûc giỉỵa säú liãûu thỉûc hiãûn våïi säú liãûu kãú
hoảch hay dỉû toạn.
9
Củ thãø l:
- Âm bo tênh thäúng nháút vãư näüi dung v phỉång phạp tênh toạn giỉỵa cạc k kãú
toạn. Thäúng nháút giỉỵa ti liãûu k ny våïi ti liãûu ca cạc k trỉåïc, bo âm cho viãûc so
sạnh, phán têch v nháûn biãút xu thãú biãún âäüng ca cạc chè tiãu kinh tãú.
- Âm bo thäúng nháút vãư säú liãûu giỉỵa thỉûc hiãûn våïi kãú hoảch, âm bo cho viãûc
thỉûc hiãûn kiãøm tra, giạm sạt tçnh hçnh thỉûc hiãûn nhiãûm vủ kãú hoảch.
- Thäúng nháút ti liãûu thỉûc tãú ca âån vë våïi ti liãûu ca cạc âån vë trong cng
ngnh, cng lénh vỉûc hoảt âäüng, âm bo cho viãûc täøng håüp säú liãûu theo tỉìng ngnh v
ton bäü nãưn kinh tãú, tảo âiãưu kiãûn thûn låüi cho viãûc so sạnh kãút qu giỉỵa cạc âån vë.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn âỉåüc ghi chẹp v bạo cạo hay phn ạnh këp thåìi
cạc hoảt âäüng kinh tãú ti chênh xy ra, bo âm âụng hồûc trỉåïc thåìi hản khäng âỉåüc
cháûm trãù, giụp cho nh qun l v cạc cå quan Nh nỉåïc nháûn biãút këp thåìi hoảt âäüng
ca âån vë.
u cáưu ny âi hi kãú toạn phi âỉåüc täø chỉïc khoa hc v ỉïng dủng nhỉỵng
tiãún bäü ca khoa hc vo cäng tạc kãú toạn.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn cung cáúp phi phn ạnh âáưy â, ton diãûn vãư mi
hoảt âäüng kinh tãú ti chênh ca âån vë. Trãn cå såí nhỉỵng thäng tin âỉåüc cung cáúp âáưy
â âọ, nh qun l måïi cọ thãø ra cạc quút âënh âụng âàõn, thục âáøy sỉû phạt triãøn ca
âån vë.
* Thäng tin v säú liãûu kãú toạn âỉåüc cung cáúp hồûc trçnh by trong bạo cạo ti
chênh phi r rng, dãù hiãøu, âm bo cho cạc âäúi tỉåüng sỉí dủng thäng tin âãưu nhçn
nháûn âụng vãư thỉûc trảng hoảt âäüng ca âån vë.
Nhỉỵng thäng tin v säú liãûu vãư nhỉỵng váún âãư phỉïc tảp trong bạo cạo ti chênh
phi âỉåüc gii trçnh trong pháưn thuút minh.
1.3.2 Mäüt säú ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn
Ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nhánû l nhỉỵng ngun tàõc âỉåüc U ban
xáy dỉûng cạc chøn mỉûc kãú toạn qúc tãú (IASC - International Accounting Standard
Committee
) ban hnh nhàòm âỉa ra nhỉỵng tun bäú chung, tiãúng nọi chung vãư phỉång
phạp, vãư cạc quy âënh, cạc hỉåïng dáùn trong quạ trçnh thỉûc hiãûn nhiãûm vủ hảch toạn kãú
toạn.
Trong cäng tạc kãú toạn cáưn phi cọ cạc ngun tàõc chung âỉåüc thỉìa nháûn trãn l
vç hoảt âäüng ca cạc âån vë khäng chè âọng khung trong phảm vi mäùi nỉåïc m cn
ngy cng cọ xu hỉåïng häüi nháûp trong khu vỉûc cng nhỉ trãn ton thãú giåïi, âiãưu âọ âi
hi phi tçm âỉåüc ngän ngỉỵ chung trong cäng tạc kãú toạn ti chênh, âọ l cạc ngun
tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn.
10
Cạc ngun tàõc kãú toạn ny thỉåìng xun âỉåüc nghiãn cỉïu, sỉía âäøi, bäø sung v
khäng ngỉìng hon thiãûn cng våïi quạ trçnh phạt triãøn ca khoa hc k thût v nhỉỵng
tiãún bäü ca loi ngỉåìi.
Cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn gäưm cọ cạc khại niãûm cå bn v
cạc ngun tàõc cå bn â âỉåüc thỉìa nháûn trong cäng tạc kãú toạn. Sau âáy xin trçnh by
så lỉåüc mäüt säú ngun tàõc cå bn chi phäúi cäng tạc kãú toạn ca âån vë, âàûc biãût l cạc
ngun tàõc âỉåüc âãư cáûp âãún trong chøn mỉûc kãú toạn chung säú 01 ca Viãût Nam âỉåüc
Bäü Ti chênh ban hnh ngy 31/12/2002 .
1.3.2.1- Khại niãûm thỉûc thãø kinh doanh (hay cn gi l âån vë kãú toạn)
Âáy l khại niãûm cå bn nhàòm âãư ra cho kãú toạn phảm vi giåïi hản ca mäüt thỉûc
thãø kinh doanh (hay âån vë kãú toạn) trong viãûc ghi chẹp, phn ạnh v cung cáúp thäng
tin mäüt cạch âáưy â, ton diãûn. Khäng âỉåüc láùn läün thỉûc thãø kinh doanh våïi báút k mäüt
ch thãø no khạc.
Khại niãûm ny cn chè ra ràòng âån vë kãú toạn l mäüt täø chỉïc âäüc láûp våïi cạc
ch thãø, cạ nhán khạc v âäüc láûp ngay c våïi bn thán ngỉåìi ch såí hỉỵu âån vë kinh
doanh.
1.3.2.2 -Khại niãûm hoảt âäüng liãn tủc (gi thiãút hoảt âäüng liãn tủc)
Khại niãûm ny chè l mäüt gi thiãút nhỉng mang tênh bàõt büc, âỉåüc ạp dủng cho
cạc âån vë kãú toạn.
Theo âọ bạo cạo ti chênh phi âỉåüc láûp trãn cå såí gi âënh l cạc âån vë âang
hoảt âäüng liãn tủc v s tiãúp tủc hoảt âäüng bçnh thỉåìng trong tỉång lai gáưn. Nghéa l
âån vë kãú toạn khäng cọ âënh cng nhỉ khäng büc phi ngỉìng hoảt âäüng hồûc phi
thu hẻp âạng kãø quy mä hoảt âäüng ca mçnh.
Ti sn ca âån vë l mạy mọc thiãút bë, cäng củ - dủng củ phi dng âãø phủc vủ
cho hoảt âäüng ca âån vë chỉï khäng phi âãø bạn.
Gi thiãút ny cn nháún mảnh ràòng ti sn ca âån vë khäng cáưn phi âạnh giạ
theo giạ thë trỉåìng trỉì trỉåìng håüp cọ sỉû gim giạ hãû thäúng v liãn tủc, ta s sỉí dủng
ngun tàõc khạc âãø chi phäúi. Nãúu âån vë cọ nguy cå bë phạ sn, chøn bë ngỉng hoảt
âäüng thç giạ thë trỉåìng lải tråí nãn cáưn thiãút khi láûp bạo cạo ti chênh.
1.3.2.3-Khại niãûm thỉåïc âo tiãưn tãû
Thỉåïc âo tiãưn tãû l âàûc trỉng cå bn ca hảch toạn kãú toạn. Táút c cạc âäúi
tỉåüng, cạc quạ trçnh hoảt âäüng cng nhỉ cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh âãưu
phi phn ạnh thäng qua mäüt thỉåïc âo tiãưn tãû thäúng nháút - gi l âån vë tiãưn tãû.
Chè cọ thỉåïc âo tiãưn tãû thäúng nháút måïi l âån vë tênh toạn, täøng håüp cạc chè tiãu
phủc vủ cho cäng viãûc phán têch, so sạnh, âạnh giạ.
11
Khại niãûm ny cn gi thiãút ràòng sỉû thay âäøi sỉïc mua ca âån vë tiãưn tãû xem
nhỉ khäng âạng kãø. Trỉì trỉåìng håüp cọ lảm phạt låïn, âäưng tiãưn máút giạ âäưng loảt thç kãú
toạn s ạp dủng gii phạp riãng âãø gii quút.
1.3.2.4- Khại niãûm k kãú toạn
Khại niãûm ny cho ràòng thåìi gian hoảt âäüng ca cạc âån vë kãú toạn cáưn phi
âỉåüc chia thnh nhiãưu k kãú toạn näúi tiãúp nhau.V k kãú toạn âỉåüc hiãøu l khong thåìi
gian xạc âënh tỉì thåìi âiãøm âån vë bàõt âáưu ghi säø kãú toạn âãún thåìi âiãøm kãút thục viãûc ghi
säø kãú toạn, khọa säø kãú toạn âãø láûp bạo cạo kãú toạn, ti chênh.
Bạo cạo kãú toạn, ti chênh phi phn ạnh âỉåüc tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng,
tçnh hçnh ti sn, ngưn väún nhàòm phủc vủ cho u cáưu so sạnh, täøng håüp, kiãøm tra v
âạnh giạ ca cạc âäúi tỉåüng khạc nhau.
K kãú toạn cọ thãø l k kãú toạn thạng, k kãú toạn qu (3 thạng) v k kãú toạn
nàm. K kãú toạn bàõt âáưu tênh tỉì ngy âáưu thạng ( qu, nàm) âãún hãút ngy cúi thạng
( qu, nàm).
Âäúi våïi âån vë måïi thnh láûp k kãú toạn âáưu tiãn tênh tỉì ngy âỉåüc cáúp giáúy
chỉïng nháûn âàng k kinh doanh âãún hãút ngy cúi k.
1.3.2.5- Ngun tàõc giạ väún ( cn gi l giạ phê, giạ gäúc)
Âáy l ngun tàõc cå bn âỉåüc váûn dủng trong cäng tạc hảch toạn kãú toạn, âàûc
biãût l kãú toạn giạ cạc loải ti sn trong âån vë.
Ngun tàõc ny u cáưu khi xạc âënh giạ ca cạc ti sn phi càn cỉï vo säú tiãưn
hồûc tỉång âỉång tiãưn âån vë â chi phê thỉûc tãú âãø hçnh thnh nãn ti sn- gi l giạ
phê, giạ gäúc hay giạ väún ban âáưu.
Giạ gäúc khäng âỉåüc thay âäøi theo thåìi gian trỉì khi cọ quy âënh khạc trong
chøn mỉûc kãú toạn.
Váûy âãø theo di v phn ạnh giạ trë ca ti sn kãú toạn phi dỉûa vo giạ gäúc
hay giạ väún chỉï khäng dỉûa vo giạ thë trỉåìng.
1.3.2.6- Ngun tàõc tháû
n trng
Ngun tàõc tháûn trng xút hiãûn khi âån vë cáưn ỉåïc tênh hồûc phạn âoạn nhỉỵng
váún âãư trong âiãưu kiãûn khäng chàõc chàõn. Ngun tàõc ny u cáưu nh qun l l khi
âỉïng trỉåïc nhiãưu gii phạp phi lỉûa chn thç hy lỉûa chn gii phạp êt nh hỉåíng nháút
âãún väún ch såí hỉỵu.
Ngun tàõc cn nhàõc nhåí ngỉåìi lm cäng tạc kãú toạn phi chụ : chè ghi nháûn
thu nháûp khi cọ â chỉïng cỉï chàõc chàõn, ngỉåüc lải cạc khon chi phê phi âỉåüc ghi
ngay khi chè måïi cọ dáúu hiãûu phạt sinh.
12
Váûn dủng ngun tàõc ny, cäng tạc kãú toạn phi: láûp dỉû phng nhỉng khäng
quạ låïn, khäng âạnh giạ cao hån giạ trë ca cạc khon ti sn v thu nháûp, khäng âạnh
giạ tháúp hån giạ trë ca cạc khon nåü phi tr v chi phê.
Âỉïng trỉåïc biãún âäüng tàng giạ c
khäng cáưn thiãút
phi âiãưu chènh tàng, ngỉåüc
lải âỉïng trỉåïc biãún âäüng gim giạ c cáưn phi láûp ngay cạc khon dỉû phng gim giạ.
1.3.2.7- Ngun tàõc ph håüp (tỉång xỉïng)
Ngun tàõc ph håüp u cáưu viãûc ghi nháûn doanh thu v chi phê phi ph håüp
våïi nhau.
Ghi nháûn mäüt khon doanh thu thç phi ghi nháûn mäüt khon chi phê tỉång ỉïng
cọ liãn quan âãún viãûc tảo ra doanh thu âọ.
Chi phê tỉång ỉïng våïi doanh thu bao gäưm chi phê ca k tảo ra doanh thu v chi
phê ca cạc k trỉåïc hồûc chi phê phi tr nhỉng liãn quan âãún doanh thu k âọ.
Ngoi ra âãø so sạnh cạc chè tiãu cng k nàm trỉåïc våïi nàm nay hay säú liãûu bạo
cạo, ta phi sỉí dủng cạc thäng säú v phỉång phạp xạc âënh ph håüp giỉỵa cạc chè tiãu
måïi âm bo âỉåüc âäü chênh xạc.
1.3.2.8- Ngun tàõc ghi nháûn doanh thu (ạp dủng cho cäng tạc kãú toạn ca cạc
doanh nghiãûp)
Ngun tàõc ny quy âënh cạch xạc âënh thåìi âiãøm ghi nháûn doanh thu.
Thåìi âiãøm ghi nháûn doanh thu l thåìi âiãøm âån vë chuøn giao cho ngỉåìi mua
quưn såí hỉỵu hng hoạ, sn pháøm, lao vủ v ngỉåüc lải âån vë âỉåüc såí hỉỵu mäüt khon
tiãưn hay mäüt khon nåü tỉång ỉïng.
Ty theo tỉìng trỉåìng håüp củ thãø doanh nghiãûp cọ thãø chn mäüt trong cạc
phỉång phạp sau: ghi doanh thu theo säú tiãưn thỉûc thu; ghi doanh thu theo phỉång phạp
tr gọp v ghi doanh thu theo pháưn tràm hon thnh.
1.3.2.9- Ngun tàõc nháút quạn
Ngun tàõc ny u cáưu trong cäng tạc kãú toạn phi bo âm cạc khại niãûm, cạc
ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn âån vë â chn
âỉåüc thỉûc hiãûn nháút quạn (thäúng nháút) tỉì k kãú toạn ny sang k kãú toạn khạc.
Cạc khại niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång
phạp kãú toạn âån vë â chn phi âỉåüc ạp dủng êt nháút trong mäüt k kãú toạn nàm.
Ngun tàõc ny khäng cọ nghéa l mäüt âån vë khäng âỉåüc thay âäøi cạc khại
niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn â
chn, trạ
i lải khi cáưn thiãút âån vë váùn cọ thãø thay âäøi.
Trỉåìng håüp nãúu cọ thay âäøi cạc khại niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc
chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn doanh nghiãûp â chn thç phi gii trçnh l do
v nh hỉåíng ca sỉû thay âäøi âọ trong thuút minh bạo cạo ti chênh.
13
1.3.2.10- Ngun tàõc khạch quan
Ngun tàõc khạch quan âi hi cạc ti liãûu do kãú toạn cung cáúp, cạc säú liãûu do
kãú toạn phn ạnh cáưn phi mang tênh khạch quan, khäng bë bọp mẹo, xun tảc v cọ
â cå såí âãø tháøm tra khi cáưn thiãút.
Ngun tàõc ny nhàòm âm bo âäü tin cáûy cao trong cäng tạc kãú toạn, âàûc biãût l
vãư ngưn thäng tin cung cáúp cho nh qun l âån vë.
Âãø thỉûc hiãûn u cáưu ca ngun tàõc ny, kãú toạn âån vë phi sỉí dủng cạc thỉåïc
âo hiãûn váût tiãu chøn. Màût khạc phi xem giạ väún l cå såí quan trng âãø phn ạnh vo
säø sạch, cn giạ thë trỉåìng chè sỉí dủng mäüt cạch hản hỉỵu khi cáưn thiãút.
1.3.2.11- Ngun tàõc trng úu
Ngun tàõc trng úu cho ràòng nh qun l chè nãn quan tám nhỉỵng váún âãư
trng úu mang tênh quút âënh âãún bn cháút v näüi dung ca cäng tạc kãú toạn, khäng
nãn quan tám âãún nhỉỵng úu täú khäng trng úu, khäng cå bn, khäng phn ạnh bn
cháút ca váún âãư.
Thäng tin âỉåüc xem l trng úu trong trỉåìng håüp nãúu thiãúu thäng tin hồûc
thäng tin âọ thiãúu chênh xạc cọ thãø lm sai lãûch âạng kãø bạo cạo ti chênh, lm nh
hỉåíng âãún cạc quút âënh kinh tãú ca ngỉåìi sỉí dủng bạo cạo ti chênh.
Tênh trng úu phủ thüc vo âäü låïn v tênh cháút ca thäng tin hồûc cạc sai sọt
âỉåüc âạnh giạ trong hon cnh củ thãø. Tênh tr
ng úu âỉåüc xem xẹt c vãư âënh lỉåüng
v âënh tênh.
Mäüt thäng tin, mäüt váún âãư hay mäüt úu täú âỉåüc xem l trng úu hay khäng
trng úu tu thüc vo âàûc âiãøm kinh tãú k thût ca âån vë, vo trçnh âäü ca nh
qun l v cå chãú qun l vé mä ca Nh nỉåïc.
1.3.2.12- Ngun tàõc cäng khai
Ngun tàõc cäng khai u cáưu cạc bạo cạo ti chênh phi phn ạnh âáưy â cạc
thäng tin quan trng liãn quan âãún hoảt âäüng ca âån vë v phi âỉåüc cäng khai theo
lût âënh.
Nhỉỵng thäng tin trãn bạo cạo phi r rng, dãù hiãøu v phi cọ cạc gii trçnh cáưn
thiãút phủc vủ cho cạc âäúi tỉåüng quan tám.
1.4 ÂÄÚI TỈÅÜNG CA HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN
Âãø thỉûc hiãûn täút cäng tạc kãú toạn thç váún âãư âáưu tiãn âỉåüc âàût ra l phi xạc
âënh âụng âäúi tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn.
Khi xem xẹt mäüt âån vë báút k d l mäüt cå quan nh nỉåïc, mäüt doanh nghiãûp,
mäüt âån vë hnh chênh sỉû nghiãûp hay mäüt täø chỉïc x häüi ta âãưu bàõt gàûp mäüt säú cạc
âäúi tỉåüng cáưn thiãút cho hoảt âäüng ca âån vë, âọ chênh l cạc loải ti sn.
14
Cạc loải ti sn trãn thüc quưn såí hỉỵu, qun l hồûc sỉí dủng láu di ca âån
vë nhàòm thỉûc hiãûn cạc nhiãûm vủ sn xút kinh doanh cng nhỉ cạc nhiãûm vủ khạc theo
nhỉỵng mủc tiãu â âỉåüc quy âënh hồûc â xạc âënh âäúi våïi âån vë.
Trong quạ trçnh hoảt âäüng ca âån vë, cạc loải ti sn thỉåìng xun biãún âäüng
âäưng thåìi ngưn hçnh thnh ti sn cng biãún âäüng. Sỉû váûn âäüng ca ti sn v ngưn
hçnh thnh ti sn (ngưn väún) l thãø hiãûn sỉû täưn tải v âang hoảt âäüng ca mäüt âån vë.
Bãn cảnh âọ âãø ti sn v ngưn väún thỉûc sỉû váûn âäüng âỉåü
c cáưn phi cọ mäi trỉåìng
kinh doanh v mäi trỉåìng phạp l.
Trong khi âiãưu hnh âån vë nh qun l â phi nhåì âãún hảch toạn kãú toạn âãø
theo di v phn ạnh ton bäü cạc âäúi tỉåüng ti sn, ngưn väún, sỉû váûn âäüng ca ti
sn- ngưn väún cng nhỉ cạc quan hãû phạp l. Váûy cọ thãø kãút lûn ràòng:
Âäúi tỉåüng cå bn ca hảch toạn kãú toạn l: ti sn, ngưn väún v sỉû váûn
âäüng ca chụng v cạc quan hãû phạp l trong quạ trçnh hoảt âäüng ca âån vë.
Trong thỉûc tãú âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn cọ sỉû khạc biãût giỉỵa cạc loải hçnh
hoảt âäüng khạc nhau, nhỉ l
: âån vë thüc khäúi hnh chênh sỉû nghiãûp, cạc âån vë cọ sỉí
dủng kinh phê ngán sạch nh nỉåïc; cạc âån vë thüc täø chỉïc hoảt âäüng khäng sỉí dủng
kinh phê ngán sạch nh nỉåïc; cạc âån vë kinh doanh trãn nhiãưu lénh vỉûc khạc
nhau Song trong phảm vi män Ngun l kãú toạn, sinh viãn chè cáưn nàõm vỉỵng âäúi
tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn trong mäüt âån vë kãú toạn mang tênh âiãøn hçnh.
Sau âáy ta âi vo tçm hiãøu củ thãø vãư âäúi tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn trong âån
vë kãú toạn âiãøn hçnh l doanh nghiãûp sn xút.
1.4.1 Ti sn
Trong quạ trçnh hçnh thnh, täưn tải v phạt triãøn, cạc âån vë nọi chung v cạc
doanh nghiãûp sn xút kinh doanh nọi riãng ln cáưn nhỉỵng thiãút bë, mạy mọc sn
xút, nh xỉåíng, màût bàòng gi chung l tỉ liãûu sn xút. Màût khạc, cạc doanh nghiãûp
chè cọ thãø hoảt âäüng âỉåüc khi cọ âáưy â cạc âäúi tỉåüng sn xút nhỉ ngun váût liãûu,
nhiãn liãûu, cäng củ, dủng củ v mäüt lỉåüng tiãưn màût nháút âënh.
Càn cỉï vo âàûc âiãøm ln chuøn giạ trë, ti sn âỉåüc chia thnh hai nhọm låïn
l ti sn cäú âënh v ti sn lỉu âäüng. Trong âọ:
*
Ti sn cäú âënh
Ti sn cäú âënh l nhỉỵng tỉ liãûu lao âäüng tho mn hai âiãưu kiãûn:
- Vãư thåìi gian sỉí dủng: cọ thåìi gian sỉí dủng di thỉåìng l trãn mäüt nàm
- Vãư giạ trë: phi låïn hån mäüt giạ trë quy âënh.
Giạ trë quy âënh ny tu thüc vo tỉìng thåìi k, càn cỉï vo âiãưu kiãûn thỉûc tiãùn,
nhu cáưu sỉí dủng cạc loải ti sn v màût bàòng giạ c m cå quan chỉïc nàng ca Nh
nỉåïc s ban hnh mỉïc giạ củ thãø.Vê dủ, hiãûn nay chãú âäü quy âënh l tỉì 5 triãûu âäưng tråí
lãn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét