Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
5
Trong nền kinh tế thị trờng, mỗi cá nhân, mỗi đơn vị kinh tế đợc tự do
lựa chọn sản xuất kinh doanh nằm trong khuôn khổ pháp luật quy định.
Qua đó ta thấy nền kinh tế thị trờng có khả năng tập hợp đợc các loại
hoạt động, trí tuệ và tiềm lực của hàng loạt con ngời nhằm hớng tới lợi ích
chung của xã hội đó là: thúc đẩy tăng trởng kinh tế, tăng năng xuất lao động,
tăng hiệu quả kinh tế. Nhng nền kinh tế thị trờng không phải là một hệ thống đ-
ợc tổ chức hài hoà mà trong hệ thống đó cũng chứa đựng đầy mâu thuẫn phức
tạp. Vì vậy, để khắc phục đợc và hạn chế những tác động tiêu cực của cơ chế
thị trờng cần thiết phải có sự can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế thị trờng.
1.2. Hoạt động của doanh nghiệp thơng mại trong nền kinh tế thị trờng.
Trong nền kinh tế thị trờng, hoạt động của các doanh nghiệp thơng mại
cũng mang những đặc điểm của thơng mại thị trờng.
Các doanh nghiệp thơng mại đều phải tuân thủ theo giá cả thị trờng (là
hình thức biểu hiện của giá trị thị trờng). Quy luật cung- cầu, quy luật giá trị,
quy luật cạnh tranh là những yếu tố quyết định tới giá cả thị trờng.
Trên thị trờng, ngời bán hàng muốn bán với giá cả cao còn ngời ngời
mua lại muốn mua với giá thấp. Do đó phải thông qua giá cả thị trờng để điều
hoà lợi ích giữa ngời mua và ngời bán. Giá này có xu hớng tiến tới giá bình
quân(giá mà tại đó mức cung bằng mức cầu).
Thơng mại tự do có sự điều tiết vĩ mô của nhà nớc. Các doanh nghiệp đ-
ợc tự do kinh doanh các mặt hàng (trừ các mặt hàng nhà nớc cấm); các doanh
nghiệp hoạt động trong một môi trờng cạnh tranh lành mạnh, ngời mua có
quyền lựa chọn ngời bán còn ngời bán bán gì, bán nh thế nào phụ thuộc vào khả
năng của mình. Khi chuyển sang cơ chế thị trờng, nhà nớc chủ trơng hình thành
nền kinh tế đa thành phần, Nhà nớc khuyến khích các thành phần kinh tế hoạt
động trên cơ sở tuân thủ theo pháp luật. Lợi nhuận là mục đích chủ yếu taọ ra
sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp và cũng do sự cạnh tranh này mà thị trờng
ngày càng phát triển.
1.3. Yêu cầu quản lý nghiệp vụ bán hàng
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
6
Nghiệp vụ bán hàng tiêu thụ hàng hoá liên quan đến từng khách hàng,
từng phơng thức thanh toán và từng mặt hàng nhất định.Do đó, công tác quản lý
nghiệp vụ bán hàng đòi hỏi phải quản lý các chỉ tiêu nh quản lý doanh thu, tình
hình thay đổi trách nhiệm vật chất ở khâu bán, tình hình tiêu thụ và thu hồi tiền,
tình hình công nợ và thanh toán công nợ về các khoản thanh toán công nợ về
các khoản phải thu của ngời mua, quản lý giá vốn của hàng hoá đã tiêu thụ
quản lý nghiệp vụ bán hàng cần bám sát các yêu cầu sau:
+ Quản lý sự vận động của từng mặt hàng trong quá trình xuất- nhập- tồn
kho trên các chỉ tiêu số lợng, chất lợng và giá trị
+ Nắm bắt theo dõi chặt chẽ từng phơng thức bán hàng,từng thể thức
thanh toán,từng khách hàng và từng loại hàng hoá tiêu thụ
+ Đôn đốc thanh toán, thu hồi đầy đủ tiền hàng.
+Tính toán xác định từng loại hoạt động của doanh nghiêp.
+ Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với nhà nớc theo chế độ quy định.
1.4. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng
Hạch toán kế toán có vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý kinh
doanh, nó là công cụ quan trọng phục vụ cho công tác điều hành và quản lý
hoạt động sản xuất kinh doanh, quản lý vốn của các doanh nghiệp. Đồng thời
nó là nguồn thông tin số liệu tin cậy để nhà nớc điều hành vĩ mô nền kinh tế
quốc dân, kiểm tra, kiểm soát của các ngành các lĩnh vực. Do đó, kế toán bán
hàng cần thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau:
Ghi chép phản ánh kịp thời đầy đủ và chính xác tình hình bán hàng của
doanh nghiệp cả về giá trị và số lơng hàng bán trên từng mặt hàng, từng địa
điểm bán hàng, từng phơng thức bán hàng.
Tính toán và phản ánh chính xác tổng giá tính toán của hàng bán ra bao
gồm cả doanh thu bán hàng, thuế giá trị gia tăng đầu ra của từng nhóm hàng,
từng hoá đơn khách hàng, từng đơn vị trực thuộc( theo các của hàng, quầy
hàng).
Xác định chính xác giá mua thực tế của lợng hàng đã tiêu thụ đồng thời
phân bổ phí thu mua cho hàng tiêu thụ nhằm xác định hiệu quả bán hàng.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
7
Kiểm tra, đôn đốc tình hình thu hồi và quản lý tiền hàng, quản lý khách
nợ theo dõi chi tiết theo từng khách hàng, lô hàng số tiền khách nợ, thời hạn và
tình hình trả nợ
Tập hợp đầy đủ, chính xác, kịp thời các khoản chi phí bán hàng, thực tế
phát sinh và kết chuyển (hay phân bổ), cho phép bán hàng cho hàng tiêu thụ
làm căn cứ để xác đinh kết quả kinh doanh.
Cung cấp thông tin cần thiết về tình hình bán hàng, phục vụ cho việc chỉ
đạo và điều hành kinh doanh của doanh nghiệp.
Tham mu cho lãnh đạo về các giải pháp để thúc đẩy quá trình bán hàng
1.5. Đặc điểm nghiệp vụ bán hàng trong doanh nghiệp thơng mại
Bán hàng là khâu cuối cùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp thơng mại. Thông qua bán hàng , giá trị và giá trị sử dụng của
hàng hoá đợc thực hiện: vốn của doanh nghiệp thơng mại đơc chuyển từ hình
thái hiện vật sang hình thái giá trị, doanh nghiệp thu hồi đợc vốn bỏ ra,bù đắp
đợc chi phí và có nguồn tíc luỹ để mở rộng kinh doanh. Nghiệp vụ bán hàng
của doanh nghiệp thơng mại có đặc điểm cơ bản nh sau:
1.5.1. Phơng thức và hình thức bán hàng :
Các doanh nghiệp kinh doanh thơng mại có thể bán hàng theo nhiều ph-
ơng thức khác nhau: bán buôn, bán lẻ, ký gửi, đại lýtrong mỗi phơng thức lại
có thể thực hiện dới nhiều hình thức khác nhau.
1.5.1.1. Bán buôn
Bán buôn hàng hoá là phơng thức bán hàng chủ yếu của các đơn vị th-
ơng mại, các doanh nghiệp sản xuấtđể thực hiện bán ra hoặc để gia công chế
biến. Đặc điểm của hàng bán buôn là hàng hoá vẫn nằm trong lĩnh vực lu thông,
cha đa vào lĩnh vực tiêu dùng, do vậy giá trị và giá trị sử dụng của hàng hoá cha
đợc thực hiện. Hàng hoá thờng đợc bán buôn theo lô hoặc đợc bán với số lợng
lớn, giá biến động tuỳ thuộc vào khối lợng hàng bán và phơng thức thanh
toán.Trong bán buôn thờng bao gồm 2 phơng thức:
a. Bán buôn hàng hoá qua kho:
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
8
Bán buôn hàng hoá qua kho là phơng thức bán buôn hàng hoá mà trong
đó hàng phải đợc xuất từ kho bảo quản của doanh nghiệp. Bán buôn hàng hoá
qua kho có thể thực hiện dới 2 hình thức:
* Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp.
Theo hình thức này, bên mua cử đại diện đến kho của bên bán để nhận
hàng. Doanh nghiệp thơng mại xuất kho hàng hoá, giao trực tiếp cho đại diện
bên mua. Sau khi đại diện bên mua nhận đủ hàng, thanh toán tiền hoặc chứng
nhận nợ, hàng hoá đợc xác định là tiêu thụ.
* Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng.
Theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng đã ký kết hoặc theo đơn đặt
hàng doanh nghiệp thơng mại xuất kho hàng hoá, dùng phơng tiện của mình
hoặc đi thuê ngoài, chuyển hàng đến kho của bên mua hoặc một địa điểm mà
bên mua quy định trong hợp đồng. Hàng hoá chuyển bán vẫn thuộc quyền sở
hữu của bên doanh nghiệp thơng mại, chỉ khi nào đợc bên mua kiểm nhận,
thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới đợc coi là
tiêu thụ; ngời bán mất quyền sở hữu số hàng đã giao. Chi phí vận chuyển do
doanh nghiệp thơng mại chịu hay bên mua chịu là do sự thoả thuận từ trớc giữa
hai bên. Nếu doanh nghiệp thơng mại chịu chi phí vận chuyển, sẽ đợc tính vào
chi phí bán hàng. Nếu bên mua chịu chi phí vận chuyển, sẽ phải thu tiền của
bên mua.
b. Bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng.
Doanh nghiệp thơng mại sau khi mua hàng, nhận hàng mua không đa về
nhập kho mà chuyển bán thẳng cho bên mua. Phơng thức này có thể thực hiện
theo hai hình thức:
* Bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng theo hình thức giao hàng trực tiếp
Doanh nghiệp thơng mại sau khi mua hàng, giao trực tiếp cho đại diện
của bên mua tại kho ngời bán. Sau khi giao, nhận, đại diện bên mua ký nhận đủ
hàng bên mua đã thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ, hàng hoá đợc xác nhận là
tiêu thụ.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
9
* Bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng theo hình thức chuyển hàng.
Theo hình thức chuyển hàng này, doanh nghiệp thơng mại sau khi mua
hàng nhận hàng mua, dùng phơng tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài vận
chuyển hàng đến giao cho bên mua ở địa điểm đã đợc thoả thuận. Hàng hoá
chuyển bán trong trờng hợp này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp th-
ơng mại. Khi nhận tiền của bên mua thanh toán hoặc giấy báo của bên mua đã
nhận đơc hàng và chấp nhận thanh toán thì hàng hoá chuyển đi mới đợc xác
định là tiêu thụ.
1.5.1.2. Bán lẻ.
Bán lẻ hàng hoá là phơng thức bán hàng trực tiếp cho ngời tiêu dùng,
các đơn vị kinh tế hoặc các đơn vị kinh tế tập thể mua về mang tính chất tiêu
dùng nội bộ. Bán hàng theo phơng thức này có đặc điểm là hàng hoá đã ra khỏi
lĩnh vực lu thông và đi vào lĩnh vực tiêu dùng, giá trị và giá trị sử dụng của hàng
hoá đã đợc thc hiện. Bán lẻ thờng bán đơn chiếc hoặc số lợng nhỏ, giá bán th-
ờng ổn định. Bán lẻ có thể thực hiện dới các hình thức sau:
a. Bán lẻ thu tiền tập trung.
Đây là hình thức bán hàng mà trong đó, tách rời nghiệp vụ thu tiền của
ngời mua và nghiệp vụ giao hàng cho ngời mua. Mỗi quầy hàng có một nhân
viên thu tiền làm nhiệm vụ thu tiền của khách; viết các hoá đơn hoặc tích kê
cho khách để khách đến nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên bán hàng giao.
Hết ca bán hàng, nhân viên bán hàng căn cứ vào hoá đơn và tích kê giao hàng
cho khách hoặc kiểm kê hàng hoá tồn quầy để xác định số lợng hàng đã bán
trong ngày và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền làm giấy nộp tiền và
nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ.
b. Bán lẻ thu tiền trực tiếp.
Theo hình thức này, nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền của khách và
giao hàng cho khách. Hết ca, hết ngày bán hàng, nhân viên bán hàng làm giấy
nộp tiền và nộp tiền cho thủ quỹ. Đồng thời, kiểm kê hàng hoá tồn quầy để xác
định số lợng hàng đã bán trong ca, trong ngày và lập báo bán hàng.
c. Bán lẻ tự phục vụ (tự chọn)
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
10
Khách hàng tự chọn lấy hàng hoá, mang đến bàn tính tiền và thanh toán
tiền hàng. Nhân viên thu tiền kiểm hàng, tính tiền lập hoá đơn bán hàng và thu
tiền của khách hàng. Nhân viên bán hàng có trách nhiệm hớng dẫn khách hàng
và quản lý hàng hoá ở quầy hàng do mình phụ trách.
d. Hình thức bán trả góp
Theo hình thức này, ngời mua hàng đợc trả tiền mua hàng thành nhiều
lần cho doanh nghiệp thơng mại, ngoài số tiền thu theo giá bán thông thờng
còn thu thêm ngời mua một khoản lãi do trả chậm.Về thực chất, ngời bán chỉ
mất quyền sở hữu khi ngời mua thanh toán hết tiền hàng. Tuy nhiên, về mặt
hạch toán, khi giao hàng cho ngời mua, hàng hoá bán trả góp đợc coi là tiêu
thụ, bên bán ghi nhận doanh thu.
e. Hình thức bán hàng t động
Bán hàng tự động là hình thức bán lẻ hàng hoá mà trong đó, các doanh
nghiệp thơng mại sử dụng các máy bán hàng tự động chuyên dùng cho một
hoặc một vài loại hàng nào đó đặt ở các nơi công cộng khách hàng sau khi bỏ
tiền vào máy, máy tự động đẩy hàng cho ngời mua.
1.5.1.3.Phơng thức gửi hàng đại lý bán hay ký gửi hàng hoá
Đây là phơng thức bán hàng mà trong đó, doanh nghiệp thơng mại giao
hàng cho cơ sở đại lý, ký gửi để cho cơ sở này trực tiếp bán hàng, bên nhận làm
đại lý ký gửi sẽ trực tiếp bán hàng, thanh toán tiền hàng và đợc hởng hoa hồng
đại lý bán, số hàng chuyển giao cho các cơ sở đại lý, ký gửi vẫn thuộc về doanh
nghiệp thơng mại cho đến khi doanh nghiệp thơng mại đợc cơ sở đại lý, ký gửi
thanh toán tiền hay chấp nhận thanh toán hoặc thông báo về số hàng đã bán đ-
ợc, doanh nghiệp mới mất quyền sở hữu số hàng này.
1.5.2. Phạm vi hàng hoá đã bán
Hàng hoá đợc coi là đã hoàn thành việc bán trong doanh nghiệp thơng
mại, đợc ghi nhận doanh thu bán hàng phải đảm bảo các điều kiện nhất định.
Theo quy định hiện hành, đợc coi là hàng hoá đã bán phải thoả mãn các điều
kiện sau:
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
11
+ Hàng hoá phải đợc thông qua quá trình mua bán và thanh toán theo
một phơng thức nhất định.
+ Hàng hoá phải đợc chuyển quyền sở hữu từ doanh nghiệp thơng mại
(bên bán) sang bên mua và doanh nghiệp thơng mại đã thu đợc tiền hay một
loaị hàng hoá khác hoặc đợc ngời mua chấp nhận nợ.
+ Hàng hoá bán ra phụ thuộc diện kinh doanh của doanh nghiệp do
doanh nghiệp mua vào hoặc gia công, chế biến hay nhận vốn góp, cấp phát tặng
thởng.
* Ngoài ra các trờng hợp sau đây cũng đợc coi là hàng bán:
+ Hàng hoá xuất để đổi lấy hàng hoá khác (hàng đối lu).
+ Hàng hoá xuất để trả lơng, thởng cho công nhân viên, thanh toán thu
nhập cho các thành viên của doanh nghiệp.
+ Hàng hoá xuất làm quà biếu tặng, quảng cáo, chào hàng
+ Hàng hoá xuất dùng trong nội bộ phục vụ cho hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp.
+ Hàng hoá hao hụt, tổn thất trong khâu bán do bên mua chịu.
1.5.3. Thời điểm ghi nhận doanh thu
Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu về
sản phẩm hàng hoá, lao vụ từ ngời bán sang ngời mua. Nói cách khác, thời điểm
ghi nhận doanh thu là thời điểm ngời mua trả tiền cho ngời bán hay ngời mua
chập nhận thanh toán số hàng hoá sản phẩm hàng hoá, dịch vụ mà ngời bán
đã chuyển giao.
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (chuẩn mực số 14), doanh thu bán
hàng đợc ghi nhận khi đồng thời thoả mãn 5 điều kiện:
+ Ngời bán đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyến
sở hữu sản phẩm hoặc hàng hoá cho ngời mua.
+ Ngời bán không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá nh ngời sở
hữu hàng hoá hoặc kiểm soát hàng hoá.
+ Doanh thu đơc xác định tơng đối chắc chắn.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
12
+ Ngời bán đã thu đợc hoặc sẽ thu đợc lợi ích kinh tế từ giao dịch bán
hàng.
+Xác định đợc chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
1.6. Các phơng thức thanh toán
Sau khi giao hàng cho bên mua và nhận đợc chấp nhận thanh toán bên
bán có thể nhận tiền hàng theo nhiều phơng thức khác nhau tuỳ vào sự tín
nhiệm thoả thuận giữa 2 bên mà lựa chọn các phơng thức thanh toán cho phù
hợp. Hiện nay các doanh nghiệp thơng mại có thể áp dụng 2 phơng thức thanh
toán:
1.6.1. Thanh toán trực tiếp
Sau khi khách hàng nhận đơc hàng, khách hàng thanh toán ngay tiền cho
doanh nghiệp thơng mại có thể bằng tiền mặt hoặc bằng tiền tạm ứng, bằng
chuyển khoản hay thanh toán bằng hàng( hàng đổi hàng).
1.6.2. Thanh toán trả chậm
Khách hàng đã nhận đợc hàng nhng cha thanh toán tiền cho doanh
nghiệp thơng mại. Việc thanh toán trả chậm có thể thực hiện theo điều kiện tín
dụng u đãi theo thoả thuận. Chẳng hạn điều kiện 1/10, n/20, có nghĩa là trong
10 ngày đầu tiên kể từ ngày chấp nhận nợ, nếu ngời mua thanh toán công nợ sẽ
đợc hởng chiết khấu 10%, kể từ ngày thứ 11 đến ngày thứ 20 ngời mua phải
thanh toán toàn bộ công nợ là n. Nếu 20 ngày mà ngời mua cha thanh toán nợ
thì họ sẽ phải chịu lãi suất tín dụng.
1.7. Kế toán chi tiết nghiệp vụ bán hàng trong các doanh nghiệp thơng mại
Kế toán chi tiết bán hàng đòi hỏi phản ánh cả về giá trị, số lợng, chất l-
ợng của từng mặt hàng theo từng kho và từng ngời phụ trách. Thực tế hiện nay
có 3 phơng pháp kế toán chi tiết hàng hoá sau:
1.7.1. Phơng pháp thẻ song song.
Phơng pháp thẻ song song là phơng pháp mà tại kho và tại bộ phận kế
toán bán hàng đều cùng sử dụng thẻ để ghi số sản phẩm, hàng hoá.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
13
Tại kho: thủ kho dùng thẻ kho để phản ánh tình hình nhập, xuất, tồn hàng
hoá về số lợng. Mỗi chứng từ ghi vào một dòng của thẻ kho. Thẻ kho đợc mở
cho từng địa điểm bán hàng. Cuối tháng, thủ kho tiến hàng tổng cộng số nhập-
xuất, tính ra số tồn kho về mặt số lợng theo từng danh điểm hàng hoá.
Tại phòng kế toán: kế toán bán hàng mở thẻ chi tiết cho từng danh điểm
hàng hoá tơng ứng với thẻ kho mở ở kho. Thẻ này có nội dung tơng tự thẻ kho
chỉ khác là theo dõi cả về mặt giá trị hàng ngày hoặc định kỳ, khi nhận đợc các
chứng từ nhập- xuất kho do thủ kho chuyển tới, nhân viên kế toán bán hàng
phải kiểm tra đối chiếu ghi đơn giá hạch toán vào và tính ra số tiền, sau đó lần l-
ợt ghi các nghiệp vụ nhập, xuất vào các thẻ kế toán chi tiết hàng hoá có liên
quan. Cuối tháng tiến hành cộng thẻ và đối chiếu với thẻ kho.
Để thực hiện đối chiếu giữa kế toán tổng hợp và chi tiết, kế toán phải căn
cứ vào các thẻ kế toán chi tiết để lập bảng tổng hợp nhập- xuất- tồn kho về mặt
giá trị của từng loại hàng hoá. Số liệu của bảng này đợc đối chiếu với số liệu
của phần kế toán tổng hợp.
Ngoài ra, để quản lý chặt chẽ thẻ kho, nhân viên kế toán bán hàng còn
mở sổ đăng ký thẻ kho, khi giao thẻ kho cho thủ kho, kế toán phải ghi vào sổ.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
14
Sơ đồ 01: Chi tiết hàng hoá theo phơng pháp thẻ song song
Ghi chú:
Ghi hàng ngày
Quan hệ đối chiếu
Ghi cuối tháng
1.7.2. Phơng pháp sổ đối chiếu luân chuyển.
Trong phơng pháp này, tại kho thủ kho sử dụng thẻ kế toán chi tiết hàng
hoá giống phơng pháp thẻ song song.Tại phòng kế toán, kế toán không mở thẻ
chi tiết mà mở sổ đối chiếu luân chuyển để hạch toán số lợng và số tiền từng
danh điểm bán hàng theo từng kho. Sổ này ghi mỗi tháng một lần vào cuối
tháng trên cơ sở chứng từ nhập, xuất phát sinh trong tháng của từng hàng hoá,
mỗi thứ chỉ ghi một dòng trong sổ. Cuối tháng đối chiếu số lợng hàng hoá trên
sổ luân chuyển với thẻ kho, đối chiếu số tiền với kế toán tổng hợp.
Phiếu nhập kho
Bảng tổng hợp nhập
xuất, tồn kho hàng hoá
Thẻ kho
Phiếu xuất kho Kế toán tổng
hợp
Sổ, thẻ kế toán
chi tiết
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét